Aktualności o leczeniu nakładkami ortodontycznymi z perspektywy dr n. med. Agnieszki Czechumskiej. Tematy artykułu: co to jest Sectional Clear Aligner (SCA), jakim narzędziem najlepiej wykonać precyzyjny stripping zębów (IPR), jak zwiększyć liczbę pacjentów przestrzegających zaleceń lekarskich podczas terapii nakładkami, czy akceptować pierwszy Cyfrowy Plan Leczenia, otrzymany od firmy nakładkowej?
Co to jest Sectional Clear Aligner (SCA)?
Sectional Clear Aligner (SCA), czyli sekcyjne leczenie przezroczystymi nakładkami, stanowi minimalnie inwazyjną metodę terapeutyczną, ukierunkowaną na przemieszczenie wybranych zębów. Coraz częściej znajduje zastosowanie jako jeden z etapów kompleksowej rehabilitacji układu stomatognatycznego.
Koncepcja leczenia alignerami okazuje się szczególnie skuteczna w przypadku niewielkich rotacji oraz stłoczeń zębów. Istotne znaczenie ma również w terapii pacjentów z patologicznym starciem pojedynczych lub wielu zębów. Dzięki samodzielnemu zaplanowaniu SCA u pacjenta z wadą zgryzu typu zębowego, lekarz może płynnie przejść od etapu ortodoncji minimalnie inwazyjnej do wykonania ostatecznej rekonstrukcji zachowawczej bądź protetycznej, przywracającej utraconą wysokość zwarcia.
Warto podkreślić, że oprogramowanie do tworzenia cyfrowego planu leczenia, oferowane przez niektóre firmy zajmujące się produkcją nakładek, umożliwia implementację badań tomografii CBCT. Dla lekarza oznacza to istotne zwiększenie precyzji oraz bezpieczeństwa planowanych ruchów zębowych, co znajduje potwierdzenie w badaniach klinicznych.
Opinia autorki
Coraz większa liczba stomatologów oraz protetyków korzysta z nowoczesnych narzędzi, jakimi są przezroczyste nakładki ortodontyczne. W Polsce, ze względu między innymi na ograniczoną dostępność specjalistów ortodontów, obserwuje się tendencję do włączania terapii nakładkowej jako elementu samodzielnego przedprotetycznego przygotowania pacjenta. Takie postępowanie niesie liczne korzyści.
Pacjent ma możliwość uzyskania kompleksowej rehabilitacji układu żucia w jednym gabinecie, pod opieką jednego prowadzącego lekarza. Terapia, dzięki swojej wybiórczości i minimalnej inwazyjności, bywa krótsza niż konwencjonalne leczenie aparatem stałym. Należy również zauważyć, że w przypadku dorosłych pacjentów, dla których wysoka estetyka terapii jest kluczowa, przezroczyste nakładki stanowią rekomendowaną alternatywę w leczeniu niewielkich wad zgryzu.
Piśmiennictwo:
D’Arcangelo, C., Vadini, M., D’Amario, M., Chiavaroli, Z., De Angelis, F., & Caputi, S. (2022). Safe and ultraconservative rehabilitation of worn teeth patients: How sectional clear aligners may enhance the prosthetic treatment plan. Case Reports in Dentistry, 2022, 1–8.
Jakim narzędziem najlepiej wykonać precyzyjny stripping zębów (IPR)?
Redukcja szkliwa na powierzchniach stycznych zębów, określana jako interproximal reduction (IPR), stanowi istotną technikę wspomagającą leczenie ortodontyczne, zwłaszcza w przypadku stłoczeń zębów. Może być stosowana zarówno podczas terapii alignerami, leczenia aparatem stałym, jak i w trakcie przygotowania przedprotetycznego.
Technika IPR jest stale udoskonalana przez klinicystów. Ręczny stripping, wykonywany przy użyciu pasków ściernych, ma swoje zalety i ograniczenia. Zaletą jest bardzo wysoka precyzja, szczególnie przy niewielkiej redukcji szkliwa, poniżej 0,3 mm. Wadą natomiast jest czasochłonność przy większym zakresie redukcji, powyżej 0,4 mm.
Stripping mechaniczny, wykonywany przy użyciu tarczek metalowych lub wierteł, pozwala na szybsze uzyskanie pożądanej przestrzeni. Jednak wymaga od operatora znacznej wprawy, aby zachować zarówno odpowiednią wielkość, jak i kształt redukcji.
Opinia autorki
Rozpoczynając pracę z alignerami, warto oprócz kursu teoretycznego, zapisać się na szkolenie praktyczne, np. z wykonania precyzyjnego strippingu zębów. W praktyce zaleca się posiadanie zarówno narzędzi ręcznych, jak i mechanicznych, aby móc je indywidualnie przetestować. Wynika to z faktu, że preferencje lekarzy różnią się: część specjalistów preferuje narzędzia ręczne nawet przy redukcji powyżej 0,4 mm, podczas gdy inni chętniej korzystają z wierteł lub tarcz mechanicznych. Technikę IRP każdy dobiera indywidualnie, liczy się wiedza i zdobywane z czasem kliniczne doświadczenie.
Piśmiennictwo:
Güleç Ergün, P. & Akın, M. (2024). Evaluation of the consistency of two interproximal reduction methods in clear aligner therapy: A preliminary study. Turkish Journal of Orthodontics, 37 (1), 1–6.
Jak zwiększyć liczbę pacjentów przestrzegających zaleceń lekarskich podczas terapii nakładkami?
Zalecenia wydawane pacjentom w trakcie leczenia alignerami znacząco różnią się od tych, które dotyczą terapii aparatem stałym. Najważniejszą różnicą jest konieczność noszenia nakładek przez około 22 godziny na dobę. Aparat stały pozostaje na zębach przez całą dobę, co eliminuje ryzyko jego zdjęcia lub zgubienia, natomiast alignery wymagają od pacjenta wysokiego poziomu współpracy.
Badania wykazały, że w trakcie leczenia nakładkami mężczyźni częściej przestrzegają zaleceń niż kobiety. Ponadto pacjenci, którzy wcześniej nie byli leczeni ortodontycznie, lepiej współpracą niż osoby z doświadczeniem wcześniejszej terapii ortodontycznej.
Opinia autorki
Jednym z kluczowych etapów leczenia alignerami jest właściwy wybór pacjenta. Poza oceną wady zgryzu należy wziąć pod uwagę wiek, płeć, styl życia, miejsce pracy, dyspozycyjność pacjenta oraz wcześniejsze doświadczenia ortodontyczne. W świetle dostępnych badań należy pamiętać, że mężczyźni oraz pacjenci podejmujący terapię ortodontyczną po raz pierwszy częściej wykazują większą motywację i chęć współpracy.
Aby zwiększyć odsetek pacjentów przestrzegających zasad terapii, niezbędne jest szczegółowe omówienie obowiązków związanych z leczeniem przed jego rozpoczęciem. Pacjent powinien być poinformowany zarówno ustnie, jak i pisemnie o konieczności noszenia alignerów przez około 22 godziny na dobę, regularnego uczestniczenia w wizytach kontrolnych, przestrzegania diety oraz utrzymywania prawidłowej higieny jamy ustnej. Tylko pacjent świadomy swojej współodpowiedzialności za wyniki leczenia będzie bardziej zdyscyplinowany. Dobrą praktyką jest także przypominanie o kluczowych zasadach podczas każdej wizyty kontrolnej.
Piśmiennictwo:
Timm, L. H., Ahlers, M. O., Stamm, T., & Ahlers, J. P. (2021). Factors influencing patient compliance during clear aligner therapy: A retrospective cohort study. Journal of Clinical Medicine, 10 (14), 3080
Czy akceptować pierwszy Cyfrowy Plan Leczenia, otrzymany od firmy nakładkowej?
Nakładki ortodontyczne są stosowane w leczeniu wielu rodzajów wad zgryzu, w tym transpozycji zębów czy dużych derotacji. W takich sytuacjach lekarz musi uwzględnić złożoną biomechanikę alignerów oraz przewidywalność planowanych ruchów zębów.
Wysyłając dane pacjenta do firmy nakładkowej, w tym skany, zdjęcia i opis potrzeb terapeutycznych, lekarz powinien jasno określić cel leczenia. W przypadku osób początkujących, liczba elementów wymagających kontroli i analizy może okazać się przytłaczająca. Dlatego korzystne może być wsparcie doświadczonych specjalistów lub skorzystanie z usług firm konsultingowych, zajmujących się analizą Cyfrowych Planów Leczenia. Więcej informacji na ten temat znajdziesz na www.axligner.com
Studium przypadku
Pacjent, w trakcie oceny możliwości leczenia protetycznego, został zakwalifikowany do leczenia ortodontycznego. Zaplanowano przedprotetyczne leczenie obejmujące m.in.: zgryz krzyżowy; transpozycję zęba; stłoczenia zębowe; derotacje zębowe; braki międzyzębowe w obu łukach zębowych.
Lekarz prowadzący uznał, że ze względu na zainteresowanie pacjenta nakładkami ortodontycznymi oraz dobrą z nim współpracę, można podjąć się próby wykonania Cyfrowego Planu Leczenia nakładkami. Był to jeden z pierwszych pacjentów leczonych alignerami przez tego lekarza. Brak doświadczenia skłonił lekarza do skorzystania z konsultacji zewnętrznej Cyfrowego Planu Leczenia, jaki otrzymał od jednej z firm nakładkowych.
Cyfrowy Plan Leczenia nr 1 przeanalizowałam w ramach konsultingu nakładkowego, dostępnego na www.axligner.com. Zasugerowałam znaczną modyfikację koncepcji leczenia, a co za tym idzie Cyfrowego Planu Leczenia.
Lekarz otrzymał m.in. następujące rekomendacje:
- poszerzyć diagnostykę o badanie CBCT, na podstawie której można zaplanować ekstrakcję, np. d.14 oraz wprowadzenie w łuk zębowy d.15 (jako opcja do rozpatrzenia w kolejnym Cyfrowym Planie Leczenia);
- zmniejszyć ruch dowargowy zębów, z uwzględnieniem oceny badania CBCT;
- zmienić sekwencję opisanych ruchów zębów, tak by nie było kolizji.
- wziąć pod uwagę inną opcję na derotację d.15 (w pierwotnej wersji brak jest wzmocnienia możliwości zajścia ruchu, np. poprzez zastosowanie wyciągów lub miniimplantów);
- wziąć pod uwagę zastosowanie turbobite-ów;
- przemyśleć podział sekwencji ruchów na etapowe;
- przedyskutować z pacjentem wszystkie możliwe opcje leczenia, z uwzględnieniem wielu technik ortodontycznych (np. aparat stały, aparat nakładkowy, metoda hybrydowa, wykorzystanie wyciągów, miniimplantów);
- przeanalizować ekonomię leczenia pacjenta (czas leczenia, liczbę potrzebnych wizyt kontrolnych, liczbę nakładek dodatkowych).
Korzyści wynikające z konsultacji
Lekarz otrzymał pełną analizę dostarczonego planu leczenia nakładkami. Dzięki współpracy zdał sobie sprawę, że mimo bardzo dobrego kontaktu z pacjentem, ten przypadek powinien być delegowany do ortodonty.
Lekarz, ze względów klinicznych i ekonomicznych, odstąpił od podjęcia się leczenia tego pacjenta nakładkami. Konsultację podsumował jako wartościową lekcję, która będzie dla niego punktem odniesienia do kolejnych selekcji wad zgryzu, w kierunku leczenia nakładkami.
Autor: lek. dent. Agnieszka Czechumska
Pasjonat nowinek technologicznych w stomatologii. Biegły sądowy ze stomatologii. Propagator małoinwazyjnych metod leczenia, w tym nakładkami ortodontycznymi. Certyfikowany lekarz kilku światowych firm nakładkowych. Redaktor naczelna portalu dentystaradzi.pl
Artykuł opublikowany w numerze 6/2025 magazynu Nowy Gabinet Stomatologiczny. Zobacz pełny spis treści. Dowiedz się więcej - Nowy Gabinet Stomatologiczny.
Więcej ciekawych artykułów w "Nowy Gabinet Stomatologiczny" -zamów prenumeratę lub kup prenumeratę w naszym sklepie.
