Tomografia stożkowa CBCT zrewolucjonizowała diagnostykę stomatologiczną, podobnie jak mikroskop zmienił endodoncję. Coraz więcej gabinetów i klinik docenia jej potencjał w precyzyjnym diagnozowaniu, planowaniu leczenia i komunikacji z pacjentem. Jednak zakup CBCT to nie tylko wybór urządzenia, ale także inwestycja w rozwój praktyki, organizację pracy i kompetencje zespołu.
Zanim gabinet przyjmie pierwszego pacjenta na badanie tomograficzne, warto poznać najczęstsze pytania — zarówno te zadawane przed zakupem, jak i te pojawiające się w pierwszych tygodniach użytkowania. Poniższe zestawienie opiera się na wieloletnich doświadczeniach serwisowych oraz rozmowach z lekarzami, którzy już wprowadzili CBCT do swojej praktyki.
Jakie pole obrazowania (FOV) naprawdę jest mi potrzebne?
Wybór pola obrazowania to kluczowa kwestia przy zakupie CBCT. Wielu lekarzy skupia się na rozdzielczości, podczas gdy to FOV decyduje o racjonalności badania pod względem dawki i użyteczności. W codziennej praktyce endodontycznej czy implantologicznej wystarczy małe lub średnie pole, np. 5X5 cm lub 8X8 cm. Duże FOV, obejmujące szczękę i żuchwę, jest przydatne głównie w ortodoncji, chirurgii rekonstrukcyjnej lub pracach interdyscyplinarnych. Najlepszym rozwiązaniem jest urządzenie umożliwiające przełączanie między różnymi polami, co pozwala dostosować ekspozycję do wskazań, minimalizując niepotrzebne promieniowanie. Takie elastyczne rozwiązania oferują m.in. systemy z linii „Green” czy „Smart”, znane z niskich dawek przy pełnym FOV.
Co naprawdę oznacza rozdzielczość w CBCT?
Rozdzielczość w tomografii stożkowej, to nie tylko parametr z folderu reklamowego. Zależy od wielkości voxela, jakości detektora, stabilności źródła promieniowania i skuteczności oprogramowania rekonstrukcyjnego. W praktyce urządzenie o mniejszym voxelu nie zawsze zapewni lepszy obraz, jeśli ma słaby system redukcji szumów lub niedoskonałe oprogramowanie MAR (usuwające artefakty metalu). Optymalna rozdzielczość w codziennej pracy to 0,15–0,2 mm, która zapewnia dobrą czytelność struktur przy rozsądnej dawce i czasie skanowania. Parametry poniżej 0,1 mm stosuje się głównie w diagnostyce korzeni i pęknięć, gdzie małe pole i wysoka jakość obrazu są kluczowe. Przed zakupem warto poprosić o rzeczywiste skany z danego modelu, a nie katalogowe wizualizacje.
Jak ocenić bezpieczeństwo i dawkę promieniowania?
CBCT generuje dawkę wyższą niż standardowa panorama, ale znacznie niższą niż tomograf komputerowy typu szpitalnego. Kluczowe jest to, jak producent minimalizuje ekspozycję. Nowoczesne systemy, w tym rozwiązania koreańskie i skandynawskie, stosują dynamiczne algorytmy automatycznego doboru parametrów ekspozycji oraz kolimację wiązki, ograniczającą obszar badania do minimum. Lekarz powinien żądać pełnych danych o efektywnej dawce w milisiwertach dla każdego trybu. Dobrą praktyką jest pytanie o możliwość pracy w trybach „Low Dose” lub „Quick Scan” — przy właściwej konstrukcji tomografu nie obniżają one znacząco jakości diagnostycznej, a pozwalają zredukować dawkę nawet o 60–70 proc.
Czy mój system gabinetowy „dogada się” z nowym tomografem?
Integracja CBCT z istniejącym środowiskiem cyfrowym to kluczowy aspekt, w którym łatwo o błędy. Przed zakupem należy upewnić się, że oprogramowanie urządzenia obsługuje pełny eksport danych w formacie DICOM oraz umożliwia konwersję do STL dla druku 3D. Jeśli gabinet korzysta z planowania implantologicznego lub chirurgicznego, kompatybilność z oprogramowaniem CAD/CAM jest niezbędna. Warto sprawdzić, czy producent oferuje własny viewer, czy wymaga instalacji zewnętrznych narzędzi, oraz jak wygląda zarządzanie danymi pacjentów i kopie zapasowe. W dobrze zaprojektowanych systemach cały proces — od skanu do wydruku modelu — można przeprowadzić w kilku kliknięciach, bez eksportu przez pendrive czy dodatkowe konwertery.
Jak przygotować gabinet pod względem instalacji?
Zakup urządzenia to dopiero początek. Tomograf wymaga pomieszczenia o odpowiedniej kubaturze, ekranowania ścian, stabilnego zasilania oraz poprawnej wentylacji. Każdy model ma inne wymagania, dlatego przed podpisaniem umowy należy uzyskać od dystrybutora dokładną kartę instalacyjną i skonsultować ją z fizykiem ochrony radiologicznej. Pomieszczenie musi przejść pomiary szczelności i zostać zatwierdzone przez sanepid lub właściwy organ dozoru. Dopiero po pozytywnym odbiorze można legalnie rozpocząć badania. Niedoszacowanie tych wymogów prowadzi do opóźnień i dodatkowych kosztów.
Jak ocenić jakość serwisu i szkolenia?
W przypadku sprzętu radiologicznego serwis i wsparcie są równie ważne jak sama konstrukcja tomografu. Warto zapytać, czy szkolenie odbywa się tylko w dniu instalacji, czy producent oferuje sesje uzupełniające po kilku tygodniach użytkowania — wtedy pojawiają się realne pytania. Kluczowy jest również czas reakcji serwisu i dostępność części. Dobry standard to wsparcie zdalne, aktualizacje oprogramowania online oraz szkolenia certyfikowane, obejmujące nie tylko obsługę urządzenia, ale także interpretację obrazów i wskazówki dotyczące ochrony radiologicznej. Systemy stosowane przez duże sieci stomatologiczne często bazują właśnie na takim modelu opieki.
Czy urządzenie da się rozbudować w przyszłości?
Zakup CBCT powinien uwzględniać rozwój gabinetu. Warto zapytać, czy w danym modelu możliwa jest rozbudowa o większe pole obrazowania, dodatkową kolumnę cefalometryczną lub nowsze wersje oprogramowania z funkcjami planowania implantologicznego i segmentacji tkanek miękkich. Niektórzy producenci umożliwiają wgrywanie nowych algorytmów MAR czy sztucznej inteligencji bez wymiany całego aparatu. To ważne, ponieważ rynek technologii obrazowych rozwija się szybko, a sprzęt powinien służyć przez długie lata.
Czy funkcje 2D w urządzeniu 3D są wystarczające?
Wielu producentów oferuje systemy 3 w 1 — CBCT, pantomografię i cefalometrię w jednym urządzeniu. Jakość panoramy bywa nieco niższa niż w wyspecjalizowanych unitach 2D, ale w większości przypadków w pełni wystarczająca do codziennej diagnostyki. Jeśli w gabinecie dominują badania 2D, warto rozważyć zakup pantomografu. Natomiast jeśli tomograf ma służyć głównie do obrazowania 3D, zintegrowany system 2D będzie logicznym i ekonomicznym rozwiązaniem. Kluczem jest realna potrzeba kliniki, a nie obietnice „wszystko w jednym”.
Autor: PIOTR BANAŚ
Vatech Europe. Technical Service Manager
Artykuł opublikowany w numerze 7/2025 magazynu Nowy Gabinet Stomatologiczny. Zobacz pełny spis treści. Dowiedz się więcej - Nowy Gabinet Stomatologiczny.
Więcej ciekawych artykułów w "Nowy Gabinet Stomatologiczny" -zamów prenumeratę lub kup prenumeratę w naszym sklepie.
