Placówki służby zdrowia (prywatne i państwowe) mają obowiązek zapewnienia bezpłatnej pomocy tłumacza języka migowego osobom nie słyszącym lub słabo słyszącym. Nowe obowiązki obowiązują od 1 kwietnia 2012 r., kiedy to weszła w życie ustawa o języku migowym i innych środkach komunikowania. Udostępniony został rejestr tłumaczy, których można poprosić o pomoc. Osoba głuchoniema musi trzy dni wcześniej zgłosić, że potrzebuje pomocy tłumacza.
Ustawa wprowadza także instytucję osoby przybranej (art. 3 ust. 1), a także prawo wyboru środków wspomagających komunikowanie się.
Ustawa ta była długo oczekiwana przez osoby nie słyszące i słabo słyszące. Co prawda powstała już 19 sierpnia 2011 r., ale w życie weszła dopiero teraz. Absolutna nowością w tej ustawie jest instytucja osoby przybranej czyli osoby, która zostanie poproszona przez pacjenta nie słyszącego lub słabo słyszącego o towarzyszenie mu w czasie wizyty lekarskiej lub w czasie pobytu w szpitalu. Osoba przybrana ma za zadanie ułatwienie porozumienia się i pomoc w załatwianiu spraw, czyli np. w zrozumieniu diagnozy czy zaleceń lekarskich, itp. Nowością są też przysługujące osobie przybranej, w świetle ustawy, prawa. Przed wejściem w życie omawianej ustawy lekarz nie miał obowiązku uwzględniać osoby trzeciej w kontaktach z pacjentem – (art. 7 ust. 1). Obecnie na spoczywa nim taki obowiązek, a co za tym idzie, musi on informować rzetelnie osobę przybraną o wszystkim, co dotyczy pacjenta. Nie mają tu zastosowania przepisy dotyczące tajemnicy lekarskiej.
Ważne jest także to, że w świetle nowej ustawy pacjent nie słyszący ma prawo do swobodnego wyboru dogodnej dla siebie formy komunikowania się (art. 4 ust. 1), korzystania z pomocy osoby przybranej, korzystania ze wsparcia tłumacza Polskiego Języka Migowego (PJM), systemu językowo-migowego (SJM) lub sposobu komunikowania się osób głucho-niewidomych (SKOGN). Mówi o tym art. 10 ust. 1. Warto pamiętać o tym, że świadczenie w tym zakresie jest wprawdzie bezpłatne, ale wyłącznie dla osób nie słyszących lub słabo słyszących czy głuchoniemych, które posiadają orzeczenie o niepełnosprawności, zgodnie z ustawą z ustawą z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych). Warunkiem też jest to, aby osoba uprawniona zgłosiła chęć korzystania z takiego świadczenia co najmniej na 3 dni robocze przed planowaną wizytą w placówce służby zdrowia, oczywiście poza sytuacjami nagłymi (art. 12 ust. 1). Pacjent, o którym mowa, ma także prawo, w świetle nowej ustawy, korzystać ze środków wspierających komunikowanie się (art. 9 ust. 1), do których należy poczta elektroniczna, wiadomości tekstowe, SMS, MMS lub komunikatory internetowe, komunikacja audiowizualna, faksy, strony internetowe spełniające standardy dostępności dla osób niepełnosprawnych. Standardy, o których mowa w ustawie, nie mają jednak charakteru prawnego, a wynikają z powszechności ich stosowania.
Ustawa wprowadza także Rejestr Tłumaczy PJM, SJM i SKOGN, który prowadzi wojewoda. Rejestr ten prowadzony jest prowadzony wyłącznie w formie elektronicznej, a wpis do rejestru i korzystanie z niego są bezpłatne.
Na koniec wyjaśnienie opisywanych języków migowych:
- Polski Język Migowy (PJM) – naturalny wizualno-przestrzenny język komunikowania się osób uprawnionych (nie słyszących, słabo słyszących);
- System Językowo-Migowy (SJM) – podstawowy środek komunikowania się osób uprawnionych, w którym znaki migowe wspierają wypowiedź dźwiękowo-artykulacyjną;
- Sposoby Komunikowania się Osób Głuchoniewidomych (SKOGN) – należy przez to rozumieć podstawowy środek komunikowania się osób uprawnionych, w którym sposób przekazu komunikatu jest dostosowany do potrzeb wynikających z łącznego występowania dysfunkcji narządu wzroku i słuchu.
(KJ)
