Według licznych badań przeprowadzanych na pacjentach stomatologicznych, czynnikiem powodującym największy stres jest znieczulenie. Moment ukłucia i ból przy podawaniu znieczulenia oraz odrętwienie tkanek po zabiegu ma bardzo istotny wpływ na odczuwanie leczenia. Kolejnym czynnikiem stresogennym jest dźwięk turbiny i wibracje przez nią przenoszone na opracowywany ząb. Istnieją jednak metody opracowania ubytku, dzięki którym możliwe jest ograniczenie takich przykrości do minimum.
Abrazja powietrzna powstała w USA w połowie lat 40. ubiegłego wieku. Po raz pierwszy dr Robert Black zamiast wiertła zastosował tlenek glinu jako materiału ściernego do opracowania zębów.
Metoda ta w ogólnym założeniu polega na eliminacji próchnicy i opracowaniu ubytku przy użyciu strumienia powietrza pod odpowiednim ciśnieniem, wzbogaconego ładunkiem ścierniwa w postaci tlenku glinu o różnej wielkości ziaren. Wydobywająca się z dyszy końcówki mieszanina proszkowo-powietrzna uderza w opracowywaną powierzchnię zęba i dzięki nadanej jej energii kinetycznej próchnicowo zmienione szkliwo i zębina odrywają się, oddzielając od zdrowych tkanek. Wielokrotne powtórzenie takiego cyklu powoduje całkowitą eliminację próchnicy.
Bez znieczulenia
Przy umiejętnym zastosowaniu techniki abrazji, właściwie nie ma potrzeby znieczulenia miejscowego. Własne doświadczenia kliniczne (informacje zebrane od lekarzy, którzy używają systemu w gabinetach), pokazują, że u ponad 95 proc. leczonych pacjentów zastosowanie tej metody nie wymagało znieczulenia przy opracowaniu ubytku.
Abrazja jest metodą z wyboru do opracowania ubytków przyszyjkowych oraz powierzchownej i średniej próchnicy zębów. Przy próchnicy głębokiej, do usuwania dużych powierzchni miękkiej zębiny próchnicowej, stosuje się ekskawatory oraz roztwór podchlorynu sodu. Możliwości zastosowania metody abrazji w leczeniu zębów są w dużym stopniu zależne od doświadczenia lekarza dentysty oraz stosowanego urządzenia do abrazji. Wiele stosowanych na świecie piaskarek abrazyjnych nie jest w stanie w sposób skuteczny i szybki opracować najtrudniejszych ubytków próchnicowych Metoda ta nie jest odpowiednia do usuwania amalgamatu, nie ma również zastosowania przy szlifowaniu zębów oraz w leczeniu endodontycznym.
Abrazja powietrzna jest metodą minimalnie inwazyjną, oszczędzającą w znacznym stopniu zdrowe tkanki zęba. Umożliwia opracowanie zębiny bez wytworzenia rany zębinowej i przegrzania miazgi zęba, z wytworzeniem mikroretencji w szkliwie i zębinie. Nie wywołuje bólu , opracowanie zęba odbywa się bez wibracji towarzyszących leczeniu wiertłem, bez bodźców zapachowych oraz słuchowych. Pole zabiegowe jest czyste, suche i pozbawione mikropęknięć szkliwa.
Zalety abrazji
Opracowanie większości ubytków jest szybsze niż w metodzie tradycyjnej z wykorzystaniem wiertła. Wynika to ze znacznie oszczędniejszej preparacji zęba, nie ma też konieczności wykonania znieczulenia. Nie musimy też wytrawiać ubytku. Podczas opracowywania ubytku systemem abrazji powietrznej nie powstaje warstwa mazista. W przypadku głębokich, rozległych ubytków metoda ta wymaga dłuższego czasu preparacji.
W większości przypadków pacjenci nie zgłaszają żadnych dolegliwości bólowych, najczęściej podają wrażenie mrowienia i czasem odczucie zimna. Jeśli podczas opracowania ubytku nie zbliżamy się do miazgi, to pacjent nie odczuwa bólu i nie ma potrzeby znieczulania.
Tlenek glinu jest chemicznie obojętny dla organizmu, nie wchodzi w reakcję z płynami jamy ustnej. Ilość unoszącego się w powietrzu proszku, stosowanego podczas opracowywania ubytku, jest znacznie niższa od przyjętych norm bezpieczeństwa. Stosowana wielkość cząsteczek tlenku glinu nie stanowi zagrożenia dla zdrowego układu oddechowego.
Bardzo ważnym elementem w abrazji powietrznej jest bezpieczeństwo tkanki miękkiej. Przy krótkotrwałym kontakcie strumienia piasku z dziąsłem, wargą lub językiem z pewnością nie dojdzie do ich zranienia.
Badania skuteczności
Przeprowadzono szereg badań i analiz porównujących parametry opracowania ubytku metodą abrazji powietrznej, z metodą abrazji z płaszczem wodnym i zwykłą metodą przy użyciu wiertła. Badania były przeprowadzone przez dr Stanisława Mysiaka przy współpracy z Politechniką Śląską - wydział inżynierii biomedycznej. Uczestniczyli w nich: dr inż. Witold Walke z Katedry Biomateriałów i Inżynierii Wyrobów Medycznych i dr inż. Marcin Basiaga z Katedry Biomateriałów i Inżynierii Wyrobów Medycznych, opiekun pracowni biomechaniki.
W badaniach przeprowadzono obserwacje mikroskopowe zębów zdrowych, ze zmianami próchniczymi oraz opracowanych za pomocą proszków używanych w urządzeniach do abrazji powietrznej Aquacut Quattro i Sandman Futura. Obserwacje prowadzono w zakresie powiększeń 40 – 5000x w elektronowym mikroskopie skaningowym SUPRA 35 firmy ZEISS.
Za każdym razem, gdy turbina wnika w powierzchnię i tnie zębinę, powoduje powstanie mikropęknięć, a z powodu ogromnej prędkości obrotowej wiertła pacjent odczuwa ból i słyszy hałas. Tarciu i naciskowi, spowodowanym użyciem turbiny wysokoobrotowej, towarzyszą duże ilości energii w formie wysokiej temperatury, przyczyniające się do osłabienia struktury zęba.
W badaniach przeprowadzonych na Politechnice Śląskiej uzyskano następujące wnioski:
- W trakcie opracowywania zęba z wykorzystaniem abrazji z płaszczem wodnym na powierzchni powstaje tzw. „warstwa mazista”, co jest zjawiskiem niekorzystnym dla zapewnienia retencji systemu bondującego W przypadku wykorzystania abrazji powietrznej warstwa mazista nie powstaje. Wykorzystanie klasycznej turbiny do opracowania zęba może powodować powstawanie mikropęknięć w miejscach bezpośredniego oddziaływania wiertła na zębinę, co może doprowadzić do trudności w dalszym jego leczeniu.
- Przeprowadzone obserwacje (źródło lub opis badań) wykazały, że najkorzystniejszym wariantem dla opracowania zęba jest wykorzystanie do tego celu proszku o większej gradacji (45 µm) przy niższym ciśnieniu roboczym. Powoduje to otrzymanie powierzchni o dużym rozwinięciu, co ma pozytywny wpływ na dalszy proces leczenia, zwiększając adhezję systemów wiążących
Podsumowując, to dzięki metodzie abrazji powietrznej niskiego ciśnienia wykorzystywanej w Sandman Futura uzyskujemy następujące korzyści:
- wyeliminowanie stresu i bólu, a co za tym idzie brak konieczności znieczulenia pacjenta;
- brak wibracji i odgłosu turbiny;
- znaczące zwiększenie trwałości wypełnienia poprzez wyeliminowanie warstwy mazistej (nie ma też potrzeby wytrawiania opracowanego ubytku);
- ochrona tkanki miękkiej;
- brak nadwrażliwości pozabiegowej, dzięki wyeliminowaniu mikropęknięć w kanalikach zębinowych;
- ograniczenie do minimum usuwania zdrowych tkanek, dzięki bardzo precyzyjnej pracy dysz.
Dzięki zastosowaniu abrazji powietrznej możemy skutecznie walczyć z mitem, że „ u dentysty zawsze musi boleć i nie obejdzie się bez stresu.
Artykuł opublikowany w numerze 7/2015 magazynu Nowy Gabinet Stomatologiczny. Zobacz pełny spis treści.
Dowiedz się więcej - Abrazja powietrzna.Nowy Gabinet Stomatologiczny.
Więcej ciekawych artykułów w "Nowy Gabinet Stomatologiczny" -zamów prenumeratę lub kup prenumeratę w naszym sklepie.
