Zmieni się sposób diagnozowania chorób przyzębia? Nowe możliwości dzięki testowi CRISPR

Badacze z Charles Sturt University opracowali test CRISPR do wykrywania pasożyta Trichomonas tenax.
Pasożyt może nasilać stany zapalne, przyczyniać się do destrukcji tkanek i utraty zębów.
Dotychczasowe metody diagnostyczne były kosztowne i czasochłonne, ograniczając zastosowanie kliniczne.
Nowy test ma potencjał, by stać się prostym paskiem diagnostycznym stosowanym w gabinetach stomatologicznych.

Choroby przyzębia jako wyzwanie kliniczne

Choroby przyzębia należą do najczęstszych problemów zdrowotnych w populacji dorosłych i stanowią jedną z głównych przyczyn utraty zębów. Spektrum tych schorzeń obejmuje zarówno łagodne zapalenie dziąseł, jak i zaawansowaną paradontozę prowadzącą do bezzębia. W Australii ponad połowa dorosłej populacji zmaga się z chorobami przyzębia, a podobna sytuacja występuje również w innych krajach rozwiniętych. Przewlekły stan zapalny dziąseł nie tylko obniża jakość życia pacjentów, lecz także wiąże się ze zwiększonym ryzykiem chorób ogólnoustrojowych, takich jak cukrzyca czy schorzenia sercowo-naczyniowe.

Pasożyt Trichomonas tenax jako potencjalny czynnik ryzyka

Od wielu lat zwraca się uwagę na możliwą rolę pasożyta Trichomonas tenax w rozwoju chorób przyzębia. Obecność tego pierwotniaka w jamie ustnej nie zawsze powoduje objawy kliniczne, jednak może on nasilać proces zapalny, przyspieszać destrukcję tkanek przyzębia i zwiększać ryzyko utraty zębów. Choć wciąż brakuje jednoznacznych dowodów potwierdzających jego patogenność, rosnące zainteresowanie mikrobiologów i periodontologów sugeruje, że jego znaczenie kliniczne jest większe niż dotychczas sądzono.

Dotychczasowe sposoby wykrywania Trichomonas tenax były kosztowne, czasochłonne i wymagały specjalistycznego zaplecza laboratoryjnego. To ograniczało ich zastosowanie w rutynowej praktyce stomatologicznej. W konsekwencji wiedza na temat faktycznego rozpowszechnienia pasożyta w populacji pacjentów pozostaje ograniczona, a jego diagnostyka w codziennej pracy lekarza dentysty była dotąd marginalna.

Nowe podejście oparte na technologii CRISPR

Zespół naukowców pod kierunkiem Joshuy Slattery’ego z Charles Sturt University opracował innowacyjny test oparty na technologii CRISPR. Mechanizm testu wykorzystuje specyficzne sekwencje genetyczne pasożyta i daje sygnał świetlny w przypadku jego obecności w próbce. Dzięki prostocie działania badanie może być wykonywane szybko i tanio, bez konieczności stosowania zaawansowanych technik laboratoryjnych.

Nowe rozwiązanie otwiera nie tylko możliwości naukowe, ale przede wszystkim praktyczne zastosowania kliniczne. Obecnie trwają prace nad przekształceniem testu w formę paska diagnostycznego działającego na podobnej zasadzie jak testy antygenowe stosowane w diagnostyce COVID-19. Takie rozwiązanie mogłoby być wdrażane bezpośrednio w gabinetach stomatologicznych oraz w warunkach terenowych.

Perspektywy dla stomatologii i medycyny

Potencjalne wprowadzenie prostego testu CRISPR do diagnostyki chorób przyzębia stanowi istotny krok w kierunku personalizacji opieki stomatologicznej. Szybka i tania identyfikacja pasożyta Trichomonas tenax mogłaby stać się elementem standardowej profilaktyki i diagnostyki periodontologicznej. Pozwoliłoby to nie tylko na lepsze zrozumienie etiologii chorób przyzębia, lecz także na bardziej ukierunkowane leczenie pacjentów z wysokim ryzykiem utraty zębów.

Dla lekarzy dentystów oznacza to szansę na poszerzenie narzędzi diagnostycznych oraz możliwość wcześniejszego reagowania w przypadkach pacjentów z agresywnymi postaciami zapaleń przyzębia. Rozwiązanie ma również potencjał do obniżenia kosztów leczenia długoterminowego poprzez skuteczniejsze działania profilaktyczne.